امیرمیلاد نیکزاد: همایون شجریان خواننده سنتی ایرانی بود ولی دیگر سنتی نمیخواند
امیرمیلاد نیکزاد یکی از نوازندهها و تنظیمکنندههای جوان اما با تجربه است. او طی این سالها با خوانندگان مختلفی به عنوان نوازنده سازهای گوناگون روی صحنه رفته اما اغلب مخاطبان، امیرمیلاد نیکزاد را با نوازندگی پیانو و کیبورد می شناسند. در ادامه پرونده گفتگو با نوازندههای موسیقی ایران به سراغ این هنرمند شوخ طبع و فعال رفتیم و دقایقی با او گپ زدیم.
امیرمیلاد نیکزاد در این گفتوگو از سوابق و خاطرات جالباش در عرصه نوازندگی و همچنین فعالیتهای این روزهای خود صحبت کرد که میتوانید بخوانید:
* اولین سازی که با آن روبهرو شدی چه بود؟
اولین سازم پیانویی بود که پدرم در سه سالگی برایم خرید. زمانی که دو ساله بودم، خالهام پیانو مینواخت و گاهی سراغ آن میرفتم. برخوردم با پیانو، توجه معلم خالهام را جلب کرد و گفت نتهایی که من روی پیانو میزنم تقریباً درست هستند. همین شد که برایم پیانو خریدند و آموزشم در چهار سالگی توسط معلم شروع شد. در شش سالگی با دکتر «محمد سریر» و در ادامه شاگرد آقایان «فریبرز لاچینی» و «انوشیروان روحانی» بودم. دورانی که پیش آقای لاچینی میرفتم به درامز علاقه مند شدم و نواختن این ساز را از ده سالگی شروع کردم.
* الان هم درامز مینوازی؟
به جز ویولن و سازهای بادی، تمامی سازها را مینوازم. درامز را خیلی دوست دارم و در کنسرت «بابک جهانبخش»در لندن و کنسرت «حامی» هم درامز زدهام.
* در ادامه، برای ساز پیانو چه اساتیدی داشتی؟
مدتی شاگرد آقای انوشیروان روحانی بودم و پس از رفتن او، چند وقت شاگرد دخترشان بودم. از یازده تا هفده سالگی هم در کنار «پویا نیکپور» بودم و نکات مختلفی از او یاد گرفتم. اولین استیج من هم در سن هفده سالگی به همراه دکتر «محمد اصفهانی» بود.
*این کنسرت برای چه سالی بود؟
حدوداً سال هشتاد و شش، دکتر یک برنامه برای متخصصین مغز و اعصاب در کاخ سعدآباد داشت که به همراه پویا نیکپور به این اجرا رفتم؛ آن زمان به او عمو میگفتم! گفتم عمو اجازه میدهی این کنسرت را همراه شما روی صحنه ساز بزنم؟ گفت مگر پارتها را میدانی؟ من هم گفتم اگر خراب شد و هر اتفاقی رخ داد مسئولیتش با خودم است. آقای اصفهانی ابتدا با پویا نیکپور بحث کرد، طبیعتاً به نوازندگی من شک داشت چون اولینبار بود که روی صحنه میرفتم. موضوع جالب این بود که اعضای گروه تعجب کرده بودند و میپرسیدند من پارتها را از کجا بلدم؟!
* واقعاً هیچ تمرینی برای این کنسرت نکرده بودی؟!
آن سالها، در خانه پارت کیبورد اکثر خوانندهها را مینواختم. مثلاً سیدیهای علیرضا عصار یا محمد اصفهانی را میخریدم و روی قطعات آنها کیبورد میزدم.
* چه زمان اولین کیبوردت را خریدی؟
سال 83 یک سینتی سایزر رولند برند فانتوم خریدم.
* چه شد که از پیانو به سراغ کیبورد رفتی؟
پیانو ساز اصلی من بود ولی آن زمان صداهای مختلف را دوست داشتم. به همین دلیل به درامز و گیتاربیس هم علاقه مند شدم و از همان دوران مقوله تنظیم هم کمکم در من شکل گرفت.
* ساز خاصی در موسیقی ایرانی هست که بنوازی؟
سه تار، تار، دف و تمبک مینوازم و ضبط استودیوییِ سه تار و دف هم داشتهام. سه تار حال عجیبی به من میدهد و خیلی دوستش دارم.
* در بین خوانندههای موسیقی ایرانی کار کسی را دنبال میکنی؟
در حال حاضر با «حجت اشرفزاده» کار میکنم که خواننده بسیار خوب و با اخلاقی است. «حمید هیراد» هم سنتی میخواند اما فیوژن کار میکند. «همایون شجریان» هم خواننده سنتی ایرانی بود ولی الان دیگر سنتی نمیخواند. من در یک قطعه از آلبوم «رگ خواب» هم درامز نواختهام. همچنین برخی کارهای استاد «محمدرضا شجریان»، استاد «شهرام ناظری»، گروه «کامکارها» و «علی زندوکیلی» را دوست دارم و گوش میکنم.
* چرا چنین نظری درباره همایون شجریان داری؟
به دلیل تحولات زیاد در آهنگسازیها و تنظیم قطعاتش. در قطعهای که «آرین کشیشی» برایش تنظیم کرد، من درامز نواختم که یک قطعه راک تمام و کمال است.
* برگردیم به فعالیت نوازندگی خودت؛ از همان ابتدا تصمیم داشتی در موسیقی پاپ فعالیت کنی؟ چون اساتیدت در زمینه موسیقی کلاسیک کار میکنند.
بله درست میگویی. سبک من در ابتدا کلاسیک بود و در بین اساتیدم فقط آقای لاچینی کمی پاپ بود. در اولین جشنواره موسیقی پاپ که سال هفتاد و هفت برگزار شد هم به عنوان جوانترین آهنگساز ایران انتخاب شدم. بعد از اینکه پیش پویا نیکپور رفتم، تنظیم و موسیقی پاپ برایم جذابیت بیشتری پیدا کرد و برای همین دنبال این سبک رفتم. پیش آقای نیکپور موسیقی جَز و سبکهای دیگر را هم کار کردم.
* بعد از محمد اصفهانی با چه خوانندههایی روی صحنه رفتی؟
بگو با چه خوانندهای روی صحنه نرفتی؟! (خنده) «حمید عسکری»، «سهراب پاکزاد»، «فرهاد جواهرکلام»، «بهنام ابطحی» ،«رضا صادقی»، «پیام صالحی» و«امید حاجیلی» از جمله هنرمندانی بودند که با آنها روی صحنه رفتهام. به ترتیب «فرزاد فرزین»، «سیروان خسروی»، «زانیار خسروی» و دوباره فرزاد فرزین خوانندههایی بودند که در ادامه با آنها همکاری کردم.
* فکر میکنم سال هشتاد و هشت با نیما وارسته آشنا شدی. اولین اجرایت با او چه زمانی بود؟
اولینبار با او به عنوان نوازنده گیتارباس روی صحنه رفتم. «رضا تاجبخش» نمیتوانست بیاید و من به عنوان بیسیست گروه را همراهی کردم! در ادامه هم به همراه نیما در اجراهای مختلف حضور داشتم.
* گیتارباس هم می نوازی؟
تا حالا با دست چپ گیتارباس و با دست راست کیبورد نواختهاید؟ روی دست چپم صدای گیتارباس را روی کیبورد اسپیلیت کرده بودم و با دست راست هم کیبورد معمولی مینواختم. من در آن کنسرت چنین تجربه عجیبی با نیما داشتم و اتفاقاً این هم بدون تمرین بود.
* کلاً همه کار انجام میدهی!
همه میگویند آچار فرانسه هستم! مثلاً با گروه «دارکوب» در کنسرت کیش آنها درامز هم نواختم.
* این نکته تو در نوازندگی جالب است. چون معمولاً وقتی نوازندهها در یک ساز حرفهای میشوند، فقط در خلوت خود سراغ سازهای دیگر میروند.
من خیلی پیگیر هستم! در یک اجرا با سیروان خسروی فقط گیتار باس نواختم. کلاً دوست ندارم فقط به یک ساز محدود باشم.
* به نظر تو کدام نوازندههای پیانو و کیبورد در ایران شاخص هستند؟
در پیانو «رضا تاجبخش»، «امیر فتحی»، «مهدی فردی» و «پویا نیکپور» خیلی خوب هستند. در کیبورد هم «اشکان آبرون»، «سهیل اباذری» و «ساسان هاشمی» از جمله نوازندههای خوب کیبورد هستند. یک نوازنده جوان به نام «چنگیز قلندری» هم میشناسم که ساکن بندرعباس است و خوب ساز میزند.
* نوازندههای محبوبت در جهان چه کسانی هستند؟
فقط «جردن رودس».
* بهترین نوازندهای که در کنار تو روی صحنه ساز زده کیست؟
این سوال خیلی سخت است چون در گروه حمید عسکری همه بهترین بودند. «نیما وارسته»، «امید حجت»، «ایمان حجت»، «رضا تاجبخش» و «علیرضا میرآقا» نوازندههای خوب آن گروه بودند. در کنسرت سیروان هم «نیما رمضان»، «آرش پژندمقدم»، «رضا تاجبخش»، «اشکان آبرون» و «امید حاجیلی» حضور داشتند.
* سوالی که درباره تو مطرح است این است که چرا طی همه سالهای فعالیتات، تا این اندازه گروههای مختلف را تجربه کردهای و تغییر و تحولات زیادی در همکاریهایت داشتهای؟
سن کمی داشتم و میخواستم تجربههای مختلفی کسب کنم. نیما وارسته با سه گروه کار میکرد و من هم با آن سه گروه بودم و خاطرت کنسرتهایم با او را فراموش نمیکنم. رضا تاجبخش هم با گروههای مختلفی بود و من هم با او همکاری میکردم. یک مدت ساعت ده صبح به استودیو «دفینه» میرفتیم و تا چهارصبح فردا به همراه شش گروه مختلف تمرین میکردیم.
* فکر میکردم از آن دست نوازندههایی هستی که نمیتوانی با خوانندهها بسازی.
من با همه مسائل و مشکلات خوانندهها میسازم ولی بعضی از آنها به من کم لطفی کردهاند.
* کیفیت آموزش پیانو و کیبورد را در ایران چطور میبینی؟
برخلاف پیانو، به آموزش کیبورد بها داده نمیشود. چون در حال حاضر لپتاپ و سیکوئنس آمده، البته من خودم هم از این امکانات جدید استفاده میکنم و این یکی از دلایلی است که کمتر به کیبورد بها داده میشود. نسل جدید نوازندههای سازهای دیگر خیلی خوب هستند ولی عملاً به غیر از چند نفر، نسل جدیدی در نوازندگی کیبورد نداریم.
* وضعیت آموزش کیبورد و پیانو در دانشگاهها و آموزشگاهها چطور است؟
در ایران آموزش کیبورد نداریم چون نوازندگی کیبورد با اُرگ فرق دارد. مثلاً اینکه یک korg pu80 بخرید و در عروسی بنوازید با نوازندگی کیبورد فرق دارد. چون نواختن کیبورد و سینتیسایزر کار سادهای نیست و ساختن صدا و لهجه خوب، کار آسانی نیست. مثلاً «امیر فتحی» واقعاً لهجه سازش مشابه ندارد یا «سهیل اباذری» که یک لهجه ترکی جالبی دارد. با وجود این پیچیدگیها برای کیبورد آموزش درست و کاملی در ایران نداریم. اما برای پیانو اساتید بسیار خوبی مثل «شایان تاجبخش»، «یلدا صمدی»، «سامان احتشامی» و «حمزه یگانه» داریم. البته خود من هیچ وقت سمت آموزش نوازندگی نرفتم چون اعصابش را ندارم! دو شاگرد داشتم و جلسه دوم آنها را بیرون کردم! (خنده) نوازنده خوب همیشه نمیتواند مدرس خوبی باشد و مدرس خوب هم به ندرت پیش میآید که نوازنده خوبی باشد.
* چه معضلات و موانعی برای آموزش کیبورد داریم؟
معضل اصلی این است که استاد خوبی برای کیبورد نیست و باید سعی کنیم اساتید خوبی در این زمینه تربیت کنیم.
* تو در برخی مقاطع زمانی، مقوله نوازندگیات پررنگ میشود و در برخی مقاطع هم تنظیمهایی که انجام میدهی. چرا هر دو را موازی پیش نمیبری؟
حدود پنج ماه است که فقط روی تنظیم معطوف شدهام. در خانه هم یک استودیو درست کردهام و کارها را انجام میدهم. الان نوازندگی اولویت دوم من است. دورانی که نوازندگی برایم اولویت اول بود تمام شد.
* قبل از این گفتوگو با من در مورد بحث سندیکا یا یک انجمن برای نوازندهها صحبت میکردی. در این زمینه پیشنهاد خاصی داری؟
من در حال حاضر ضبط استودیویی زیادی انجام نمیدهم ولی نوازندهها باید یک سندیکا داشته باشند تا به چشم بیایند و قدرت تصمیمگیری داشته باشند. نه اینکه با وجود بزرگانی مثل «فیروز ویسانلو» و «بابک ریاحیپور»، چند نوازنده جوان و گمنام بخواهند قیمت آنها را بشکنند. الان درامرها برای خودشان یک انجمن دارند، گیتاریستها هم چنین تصمیمی دارند ولی باید انجمن نوازندگان ایران داشته باشیم. در این انجمن باید برای موارد مختلف از جمله دستمزد ضبطهای استودیویی تصمیمگیری شود.مثلاً «بابک ریاحیپور»، «فیروز ویسانلو»،«رضا تاجبخش»، «هومن غفاری»، «مسعود همایونی»و«همایون نصیری» و دهها نوازنده حرفهای دیگر باید خیالشان راحت باشد و بدانند یک مجموعه پیگیر مسائل و مشکلاتشان است.